Demografik tahminlere göre, Afrika kıtasının kentsel nüfusu önümüzdeki yirmi beş yıl içinde üç katına çıkacak ve Afrika ülkeleri, gecekondu gelişiminin çoğalmasını önlemek istiyorlarsa, gayri safi yurtiçi hasılalarının (GSYİH) %5,5’ine kadar kentsel gelişime yatırım yapmak zorunda kalacaklar.
Bu, 4-6 Aralık tarihleri arasında Fas’ın Rabat kentinde düzenlenen Afrika Yatırım Forumu vesilesiyle düzenlenen “Seferberlik, kentsel gelişim ve planlama için finansman” konulu bir yuvarlak masa toplantısında uzmanlar tarafından paylaşılan sonuçtur.
Big Win Philanthropy’de Şehirler Kıdemli Direktörü Hastings Chikoko, yaygın ve kötü kontrol edilen kentleşme olgusuna işaret ediyor çünkü “ne yazık ki insanlar şehirlere gelmeye devam edecek. Ne yapılmalı? diye soruyor.
Kenya’daki G & A Advocates LLP’nin müdür yardımcısı Eric Gumbo, “Sorun, planlama eksikliği, dolayısıyla örneğin konut altyapısının eksikliği ve gecekonduların ortaya çıkmasıdır” diyor. “Ülkelerimizin finansman marjı yok ve bu şehirlerimize de yansıyor. Afrika ülkelerinin borç-GSYİH oranı %65 civarındadır. Bamya ekliyor.
Nijerya’daki Lamata’nın Genel Müdürü Abimbola Akinajo’ya göre, büyük Afrika şehirleri aynı gerçeği yaşıyor: göze çarpan finansman eksikliği. Ve bu durumla karşı karşıya kalan panelistler birkaç olası çözüm öne sürdüler: devlet ve belediye kaynaklarına ek olarak daha fazla özel sektör, kalkınma finansmanı kurumu, yatırım fonu, emeklilik fonu çekerek yatırım kaynaklarını çoğaltmak.
Ancak aynı zamanda, devletler ve şehirler tarafından karşılanması gereken önlem ve hükümleri de buna eklemeliyiz: şehirlerin daha iyi yönetişimi, daha iyi planlama, şehirlerin bankaca kabul edilebilir projelerin tasarımı için kapasitelerinin güçlendirilmesi, belediye yatırımlarının daha iyi planlanması, gelir tahsilatının modernizasyonu. Bu hükümler, şehir sakinlerinin, diğerlerinin yanı sıra otoyol geçiş ücretleri gibi belirli hizmetlerin ödenmesine katılımını içerir.
Dört milyon nüfusa ve 3,9 milyar dolarlık bütçeye sahip Kwazulu Natal’da bir belediye metropolü olan eThekwini’nin su ve sanitasyon departmanı başkanı Ednick Muswell, şehrinin parlak bir kaydını sunuyor. “Kamu elektrik şirketi olan ESKOM’a borcumuz yok; Bütçe disiplinimiz iyi bir yönetimin göstergesidir. Belediyenin notu iyi ve yatırımcılar bize güveniyor” diyor. Amerikan emeklilik fonlarının, bankaların bu belediyeye yatırım yapmaya hazır olduğunu ve aynı zamanda sermaye piyasasında fon toplayabildiğini de sözlerine ekledi.
Ancak bu algının önyargılı ve maliyetli olduğuna inanan Hastings Chikoko’ya göre, kıtanın şehirleri, yatırımcıların Afrika bağlamlarındaki zayıf risk algısının kurbanı. “Afrika’da borç almak pahalı ve eğer bu zorluğun üstesinden gelmezsek, şehirler kalkınacak kaynaklara sahip olmayacak” diye uyarıyor.
Afrika Yatırım Forumu’nun kurucu ortağı Güney Afrika Kalkınma Bankası (DBSA) İcra Direktörü Mohan Vivekanandan, şehirlerin yatırımcıları çekmek için iyi düşünülmüş bir plana sahip olması gerektiğini söyledi: “Büyük projelerin şehirler tarafından yönlendirilmesi gerekiyor ve özel sektör, şehrinize yatırım yapmak için kar elde etmek için bir neden bulacaktır.” diye devam ediyor.
Afrika Dayanışma Fonu Genel Müdürü Abdouraman Diallo, Afrika şehirlerinin yollar, barınma, su ve sanitasyon gibi muazzam ihtiyaçlarının finansman kurumlarından gerçek destek gerektirdiğine inanıyor.
Sermaye piyasaları da şehirlerin evrimiyle bağlantılı yeni normallere uyum sağlıyor.
Fas Sermaye Piyasası Kurumu başkanı Nezha Hayat, yerel pazarın ihtiyaçlarına göre uyarlanmış bir düzenleyici çerçeve benimseyen Fas Sermaye Piyasası Kurumu başkanı, yeşil tahviller (2016) ve Agadir şehrinin 2020 gibi erken bir tarihte piyasalardan yatırım çekmesini sağlayan belediye tahvilleri geliştirerek “Tahmin etmeliyiz” diyor.
Afrika’nın 53 milyon konut eksiği olduğunu ve bu açığı kapatmak için 1000 milyar dolara ihtiyacı olduğunu hatırlatan ShafDB Başkanı ve CEO’su Thierno Habib-Hann, 44 Afrika ülkesini kapsayan kurumunun kentsel konut değer zincirinde çalıştığını hatırlattı. Thierno Habib-Hann, 10.000 dolarlık ucuz evlerin inşasında yeterli teknolojilerin kullanılmasını savunuyor ve yatırımcıları, konut piyasasının tek başına 700 ila 800 milyar dolar değerinde olduğu Afrika’ya gelmeye davet ediyor.
Oturumun kapanışında, Afrika Kalkınma Bankası Özel Sektör, Altyapı ve Sanayileşmeden Sorumlu Grup Başkan Yardımcısı Solomon Quaynor, Banka’nın kentsel işletmelerin rekabetçi fiyatlarla finansmana erişimini sağlamak için çalıştığını ve belediyelerin kamu-özel sektör ortaklığı projeleri geliştirmelerini desteklediğini hatırlattı. Afrika Yatırım Forumu’nun Yönetim Kurulu Odaları sırasında, dört milyar doları aşan altı projenin yatırımcıların iştahını çektiğini duyurdu.
