Bu kendi kendini yetiştirmiş Nijeryalı sanatçının duvar resimleri, Türk Tezhip sanatının bozulmamış kalitesini ve meditatif Mandala’yı Afrika’nın yetenekleriyle birleştirerek sanat dünyasında çok konuşuluyor.
Türkiye Cumhuriyeti First Lady’si Emine Erdoğan’ın Nijerya’ya gerçekleştirdiği son ziyaretin en önemli etkinliklerinden biri, Abuja Yunus Emre Enstitüsü’nün ev sahipliğinde düzenlenen ve Batı Afrika ülkesinin başarılı kadın sanatçılarından bazılarının eserlerinin sergilendiği resim sergisiydi.
Eserleri sergi salonunu süsleyen sanatçılar arasında, çok kültürlü kökenleri kadar narin fırça darbeleri de büyüleyici olan farklı sanat formlarının uygulayıcısı Halima Abubakar da vardı ve Türkiye’nin First Lady’sini memnun etti ve ilgisini çekti.
Halima, TRT Afrika’ya “Benim tercih ettiğim sanat formları Mandala, Tezhip ve Dotilizm” diyor.
Tezhip, “altınla süsleme” anlamına gelen Türkçe bir kelime. Osmanlı Türkçesinde, çeşitli mürekkepler ve fırça darbeleri kullanarak el yazmalarını güzelleştirme ve dekoratif olarak tezhipleme yaratıcı geleneğiydi.
Camilerde ve dini merkezlerde Tezhip çalışmaları, Orta Doğu geleneklerini yansıtan karmaşık bir dizi iç içe geçmiş tasarım oluşturan geometrik ve parametrik vuruşlardan oluşan arketipik İslami yıldız desenlerini içerir.
Mandala ise Sanskritçe “daire” anlamına gelen bir kelimedir. Aslen Hinduizm ve Budizm’de evreni sembolize eden ve meditasyonda iç huzura açılan bir kapı olan geometrik tasarım ve desenlerin kullanıldığı bir sanat biçimidir.
Dotilizm, adından da anlaşılacağı üzere, doku ve derinlik yaratmak için bir yüzeye sayısız nokta koymayı ve ardından renkleri kullanarak süslemeli fayansın güzelliğiyle eşleşen benzersiz eserler yaratmayı içeren bir sanat biçimidir.
Noktaların yerleştirilmesi, uyum, harmanlama, gölge ve gradyan elde etmek için renklerin simetrik etkileşimlerini takip eder. Nokta sanatı bir tuval, seramik bir çay bardağı, vazo, duvar veya zemin üzerinde olabilir.
Tutku projesi
Halima’nın yaratıcı yolculuğu on yıl önce Instagram’da Mandala sanatına rastlamasıyla başladı. O zamanlar 18 yaşındaydı ve Nijerya’nın kuzeybatısındaki Kano’da bulunan Bayero Üniversitesi’nde biyokimya bölümünde öğrenciydi.
“Çok ilginç bulduğum bu sanat formuyla ilgili görüşlerini almak için diğer Asya ülkelerinin yanı sıra Dubai ve Hindistan’daki profesyonellere ulaştım. Ama hiçbirinden yanıt alamadım,” diyor Halima, bir anda verdiği kararı anımsarken.
Nijerya’da kendisine temel bilgileri öğretebilecek Mandala sanatçıları aramış ama bulamamış.
Yılmayan Halima, sonraki üç yıl boyunca çevrimiçi videolar izleyerek ve kendin yap bloglarını okuyarak kendi kendine çalışma görevini üstlendi. Mandala sanatını yaratmak için renkli kalemler, ilaç damlalığı, pamuklu çubuklar ve süpürge sopaları kullandı.
TRT Afrika’ya “Bu işte iyi olana kadar uzun bir kendi kendine öğrenme ve pratik yapma sürecinden geçtim” diyor.
Halima 2017’nin sonlarında, henüz 21 yaşındayken profesyonel bir sanatçı oldu.
Halima, bu zahmetli ve karmaşık zanaattaki sanatsal becerisi için doğuştan sahip olduğu ayrıntılara dikkat etme özelliğini ve hassasiyet ve tekdüzelik sevgisini gösteriyor. İşler zorlaştığında bile bu özelliğinin onu ayakta tuttuğunu söylüyor.
Afrika yeteneği
Mandala Doğu maneviyatı ve meditasyonla bağlantılı olduğundan, Halima bu yabancı sanat formunun özgünlüğünü korurken Afrika motiflerinin unsurlarını en iyi nasıl aşılayabileceğini düşündü.
“Kıtanın çağdaş sanatını temsil eden bir parça yaratmak için desen ve formları kullanarak Afrika dokunuşuyla renklendirmeye karar verdim. İnsanın yaratabileceklerinin sınırı yok” diyor.
Bu sanat formlarını yerelleştiren Halima’nın yüksek profilli kurumsal ve özel müşterilerden oluşan bir bekleme listesi var.
Ismarlama duvar resimleri, camilerden Nijerya’nın başkanlık kompleksine kadar her şeyi içeren belirgin bir yerel dokunuşa sahip.
Meditatif süreç
Peki, Halima’nın Mandala tasarımlarına giden sanatsal süreç ne kadar karmaşık? “Bu sanat tekniğinde ustalaşmak hassasiyet, tutarlılık ve sabır gerektiriyor. Ayrıca özel bir Dotilizm araç setine de ihtiyacınız var” diye açıklıyor.
Mandala tasarımları düz bir yüzeye, bir tuvale ya da duvara boyanmalıdır. Halima’nın duvar resmi projeleri için ilk adımı, tasarım şemasını incelemek, ölçeklendirmek ve haritalandırmak ve uygun bir renk paleti belirlemek için bir saha ziyaretidir.
Tipik bir iş gününde, duvar resimlerinin hayat bulmasını sağlamak için yüzeyi astarlayacak ve bir taban kaplaması ekleyecek olan ekibiyle birlikte bir sahaya varıyor.
Yaratıcı ekip daha sonra, her bir Mandala veya Tezhip unsurunun simetrisini arka planla orantılı olarak tamamlamayı amaçlayan karmaşık elle çizilmiş desenlerle ön eskizlerin düzenli ana hatlarını çizer.
“Daha sonra temaya ve önceden belirlediğim konseptlere sadık kalmaya çalışarak detayları renklerle dolduracağım. Bazen spontane ilhamları takip ediyorum ve kusurları da dahil ediyorum,” diyor Halima TRT Afrika’ya.
İhtiyaca göre oturarak ya da bir destek veya merdiven üzerinde ayakta çalışmaktadır. Keskin gözleriyle çoğu zaman büyüleyici çalışmasının içinde kayboluyor, meditasyon yapar gibi dinlendirici sürece dalıyor.
“Motivasyonun ötesinde, Dotilizm sanatı büyük bir sabır, disiplin, farkındalık, derin tutku ve geliştirilmiş sakinlik gerektiren zaman alıcı bir girişim” diyor.
Abuja ve Nijerya’nın birçok eyaletinde, Halima’nın Tezhip duvar resimleri ve mandala sanat eserleri, sohbetleri, uyum ve güzellik hissini tetiklerken bile kamusal ve özel alanları dönüştürdü.
