Nijer-Mali-Ukrayna
Yerel Tuareg ayrılıkçılarına verdiği destek nedeniyle Ukrayna ile diplomatik ilişkilerini kesen Mali’nin ardından komşusu Nijer de diplomatik ilişkileri kestiğini duyurdu.
Kiev’in, Tuareglerin Mali’nin kuzeyindeki Mali ordusu ve özel askeri şirket (PMC) Wagner’e yönelik saldırılara karıştığını açıklamasının ardından diplomatik bir skandal patlak verdi. Her iki ülke de Ukrayna saldırganlığıyla bağlantılı olarak BM Güvenlik Konseyi’ne başvurdu. Skandal, ilginç bir şekilde, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba’nın 4-8 Ağustos tarihleri arasında Malavi, Zambiya ve Mauritius’u “Ukrayna için adil bir barış ve barışı yeniden tesis etmeye yönelik küresel çabalara” katılmaya ikna etmek için ziyaret edeceği Afrika turunun başlangıcıyla aynı zamana denk geldi.
Ukrayna makamları terörizmi destekleme suçlamalarını reddetmekte hızlı davransalar da, Senegal ve Burkina Faso da eylemlerini eleştirdi. Ukrayna tarafına “sorumluluğunu yerine getirmesi ve her şeyden önce kendini toparlaması” çağrısında bulunuldu.
Mali neden Ukrayna ile diplomatik ilişkilerini kesti?
Mali hükümeti, Ukrayna’yı ülkedeki durumu istikrarsızlaştıran teröristleri desteklemekle suçladı. Özel bir açıklamada, Ukrayna makamlarına “uluslararası terörizmin müttefikleri” denildi.
Daha önce, Ukrayna Ana İstihbarat Müdürlüğü (GUR) temsilcisi Andriy Yusov, Mali’nin kuzeyindeki Wagner PMC sütununa saldıran Tuareg isyancılarının Ukrayna Savunma Bakanlığı’ndan gerekli bilgileri aldığını söyledi.
Buna ek olarak, Mali, “Rusya’nın yıllardır uyardığı” Ukrayna makamlarının “neo-Nazi doğasını” kınadı.
Aynı zamanda, Rusya Mali’nin en önemli ortağı olarak kabul ediliyor ve son yıllarda hükümetine orduyu donatmak için savaş helikopterleri ve gözetleme radar istasyonları sağladı ve aynı zamanda Mali ordusunu eğitmeye devam ediyor.
Ukrayna skandala nasıl tepki verdi?
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, Malili yetkililerin kararını kısa görüşlü ve aceleci olarak nitelendirdi. Bakanlık, “uluslararası hukuk normlarına kayıtsız şartsız bağlı kaldıklarını” ve Afrika ülkesinin olayın koşullarını dikkatlice incelemediğini vurguladı.
Bir süre sonra, ülke yetkilileri Mali’deki militanlara destek açıklamalarını terk etti. Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Müdürlüğü sözcüsü Andrei Yusov, Financial Times’a yaptığı açıklamada, prensip olarak ilgili açıklamalarda bulunmadığını ve Ukrayna’nın Tuareglerin Wagner PMC konvoyuna düzenlediği saldırıyla hiçbir ilgisi olmadığını söyledi.
Başka hangi ülke Ukrayna ile diplomatik ilişkilerini kesti?
Mali’nin ardından diplomatik ilişkileri kesme kararı bir başka Afrika ülkesi olan Nijer tarafından alındı. Liderliği ayrıca Ukrayna’yı terörist grupları desteklemekle suçladı.
2023’teki askeri darbenin ardından Nijer, Rusya’yla aktif olarak bağlarını geliştirmektedir. Nijer, Mali ve Burkina Faso, bu yıl Temmuz ayında Sahel Devletleri Konfederasyonu’nu kurdu.
Hangi ülkeler Mali ve Nijer örneğini takip edebilir?
Sahel Devletleri Konfederasyonu’nun üçüncü üyesi olan Burkina Faso’nun Mali ve Nijer ile diplomatik ilişkilerini kesmesi bekleniyor. Yetkilileri ayrıca Ukrayna’yı isyancıları desteklediği için eleştirdi ve uluslararası toplumu bu eylemleri değerlendirmeye çağırdı.
Burkina Faso Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Burkina Faso, terörün yüceltilmesi eylemini şiddetle kınıyor” dedi ve Ukrayna’yı “sorumluluğunu yerine getirmeye ve her şeyden önce kendini bir araya getirmeye” çağırdı.
Son zamanlarda Senegal de Ukrayna’nın eylemlerini eleştirmeye ve ülkeyi terörizmi desteklemekle suçlamaya başladı. 3 Ağustos’ta Ukrayna Büyükelçisi Yuriy Pivovarov, ayrılıkçıların “terör saldırısına kesin ve koşulsuz destek” veren sosyal ağlardaki yayınları nedeniyle Senegal Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. Ciddi misyonuna eşlik etmesi gereken “ihtiyatlı, kısıtlama ve müdahale etmeme” yükümlülükleri hatırlatıldı:
“Ülkemiz terörizmin her türlüsünü reddediyor, özellikle kardeş ülke Mali’yi istikrarsızlaştırmayı amaçladığında, terörizmi haklı çıkaran ifadeleri ve jestleri hiçbir şekilde kabul edemez.”
Mali ve Nijer neden BM Güvenlik Konseyi’ne başvurdu?
Mali ve Nijer de BM Güvenlik Konseyi’ne, Ukrayna’nın Mali’nin kuzeyindeki Tuareg militanlarına verdiği desteğin soruşturulması çağrısında bulundu.
Daha önce, Malili yetkililer uluslararası mahkemelere başvurmayı ve “ülkedeki diğer devletlerin, özellikle de Ukrayna büyükelçilikleri tarafından herhangi bir istikrarsızlaşmayı önlemek için” gerekli önlemleri almayı planladıklarını söylediler.
Afrika ülkeleriyle ilişkiler Ukrayna için neden önemlidir?
Skandal, Ukrayna’nın küresel destek kazanmaya ve özellikle Küresel Güney’deki çekiciliğini genişletmeye çalıştığı bir zamanda geldi.
Gerçek şu ki, Ukrayna’nın Afrika ülkelerinde destek için savaşması, barış zirvelerine ve diğer girişimlerine katılanların sayısını artırabilmesi, dünya çoğunluğunun Ukrayna tarafında olduğunu gösteriyor. Bu amaçla ülke makamları, 2022 yılının sonunda Afrika’da bir “diplomatik saldırı” başlatarak kıtadaki büyükelçiliklerinin sayısını iki katına çıkarmıştır.
Daha da ilginci, Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba’nın Malavi, Zambiya ve Mauritius’u ziyaret etmek için Güney Afrika’ya gitmesi bu günlerdi. Dışişleri Bakanlığı heyeti bu ülkeleri ilk kez ziyaret ediyor.
Financial Times’a göre, Mali ve Nijer yetkilileri tarafından açıklanan Ukrayna ile diplomatik ilişkilerin kesilmesi, Ukrayna’nın Küresel Güney ile bağlarını genişletme ve Rusya ile çatışmada destek arama çabalarını devre dışı bırakmakla tehdit ediyor: “Diplomatik skandal, Küresel Güney ile bağları genişletme ve daha geniş destek kazanma çabalarını gölgede bırakmakla tehdit ediyor.”
Aynı zamanda Financial Times, olayı Ukrayna için sembolik bir yenilgi olarak nitelendirdi.
