Fransa-Nijer
Askeri darbeyi destekleyen binlerce gösterici, Pazar günü Niamey’deki Fransa büyükelçiliği önünde toplandı. Emmanuel Macron, Fransız vatandaşlarına ve ülkedeki çıkarlara yönelik herhangi bir saldırıya “derhal ve inatçı” bir şekilde yanıt verme tehdidinde bulundu.
Kahrolsun Fransa”: Mesaj, General Abdourahamane Tiani liderliğindeki darbeden dört gün sonra, 30 Temmuz Pazar günü Nijer’in başkenti Niamey’deki Fransız büyükelçiliği önünde düzenlenen bir gösteride sallanan bir kartona büyük harflerle yazıyor. Bazı göstericiler binaya girmeye çalıştı, ardından göz yaşartıcı gaz kapsülleriyle dağıtıldı. Diğerleri, “Nijer’deki Fransa Büyükelçiliği” plakasını kırdı, ardından çiğnedi ve yerine Rusya ve Nijerya bayrakları koydu.
Elysée Sarayı, olayın ardından yaptığı açıklamada, “Fransız vatandaşlarına, orduya, diplomatlara ve istihbarat teşkilatına saldıran herkes, Fransa’nın derhal ve inatçı bir şekilde yanıt verdiğini görecektir” dedi. Cumhurbaşkanlığına göre, Emmanuel Macron “Fransa’ya ve çıkarlarına yönelik herhangi bir saldırıya müsamaha göstermeyecek”. Pazartesi günü, Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’u deviren Nijer ordusu, Fransa’yı “askeri olarak müdahale etmek” istemekle suçladı.
Barkhane’ye Muhalefet
Eylül 2022 gibi erken bir tarihte, darbeden sonra gösteri çağrısını yineleyen bir sivil toplum hareketi olan M62’nin çağrısı üzerine birkaç yüz kişi, Niamey sokaklarında Fransız cihat karşıtı gücü protesto etmişti. On ay önce gösteri barışçıl bir şekilde gerçekleşti. Ama daha şimdiden, Fransa’nın Sahel’deki operasyonuna atıfta bulunarak, “Suçlu Fransız ordusundan kurtulun” veya “Sömürge ordusu ‘Barkhane’ gitmeli” gibi sloganlarla Fransa düşmanı pankartlar sallanmıştı. Fransa, Fransız ordusunun 2022 yazında Mali’den ayrılmasının ardından, Wagner’den Rus paralı askerlerini çağıran cuntanın baskısı altında birliklerinin büyük kısmını Nijer’e yeni yerleştirmişti. Le Monde’a göre, Paris’in Mali’deki askeri varlığını azaltması nedeniyle ekipman içeren 5.000 konteyner oraya gönderildi.
Emperyalizme karşı çıktı
Fransa hala 1897 ile 1900 yılları arasında Nijer’i sömürgeleştiren eski güç olarak görülüyor. İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda, ülke, Afrika’daki Fransız kolonilerinin çoğu gibi denizaşırı bir bölge haline geldi. Nijer’in bağımsızlığını kazanması 3 Ağustos 1960’a kadar sürdü. Franceinfo’nun röportaj yaptığı Niamey’den bir dükkan sahibi olan Harouna, “Fransa hiçbir zaman Nijer’i bir ortak olarak görmedi, Nijer’i bu denizaşırı sömürgelerden biri olarak gördü” dedi. İkincisi, Fransa’nın askeri taahhüdünün sona ermesini ve ülkesinin diplomatik açıdan kendisini güçlendirmesini istiyor.
Afrika uzmanı gazeteci Antoine Glaser, “Yavaş yavaş, Fransa için tarihi bir dönem, sömürge sonrası bir askeri varlık dönemi sona eriyor” diyor. Siyaset bilimci Niagalé Bagayoko, Fransız varlığının genellikle “yeni sömürgeciliğin ilk sembolü olarak sallandığını” kabul ediyor. Ancak onun için bu, Fransa’nın “mevcut reddinin ana kaynağı” olarak görülmemelidir. Uzman, “Daha genel olarak, askeri olarak mevcut olan tüm uluslararası ortaklar düşmanlığın nesnesidir” diye ısrar ediyor.
Rus etkisinin yayılması
Pazar günü göstericiler bir yandan Fransa düşmanı sloganlar atarken, bir yandan da “Yaşasın Rusya!” sloganları atarak Rusya’ya destek gösterdiler ve Rus bayraklarını salladılar. 2020’de Mali’de ve 2022’de Burkina Faso’da yaşanan darbeler sırasında zaten gözlemlenen sahneler. Niamey Üniversitesi’nde öğrenci olan Hassane, franceinfo’ya verdiği demeçte, “Bugün, bu ülkelerdeki geçiş makamlarının emperyalist güçlere hitap etme ve kendilerini egemen devletler olarak ilan etme sürecinde olduklarını görüyoruz” dedi.
Burkina Faso’da “Ouagadougou’da olanlara çok yakın”, Çatışma Araştırmaları Merkezi’nde araştırmacı ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nde jeopolitik profesörü olan Michel Galy’yi franceinfo tarafından davet edildi. Ona göre, “Fransızca konuşmayan bazı insanlar, kin ve sosyal kızgınlık yüzünden, çok iyi bildiğimiz Fransa’dan ziyade, bilmediğimiz Rusya’ya yöneliyorlar.”
